Πειραιάς: Κάθε λιμάνι και καημός

Δραματικές και κωμικές ταινίες του 1950-1960 που άφησαν εποχή στον ελληνικό κινηματογράφο περιλαμβάνουν σκηνές που γυρίστηκαν στο λιμάνι του Πειραιά, στο Πασαλιμάνι, στην Καστέλλα. ‘Η, για χάρη της πλοκής, αναπαράγουν σε στούντιο τη συνοικία της Τρούμπας, όπως έγινε στη «Λόλα» και στα «Κόκκινα φανάρια».

• Η διασημότερη και σπουδαιότερη ταινία όλων είναι, φυσικά, το «Ποτέ την Κυριακή», σε σενάριο-σκηνοθεσία Ζυλ Ντασέν. Η Μελίνα Μερκούρη ως Ίλια τραγούδησε (και μάλιστα μπροστά σε μια φωτογραφία της ομάδας του Ολυμπιακού!) το πασίγνωστο «Τα παιδιά του Πειραιά» του Μάνου Χατζηδάκι που κέρδισε Όσκαρ πρωτότυπου τραγουδιού τον Απρίλιο του 1961-ωστόσο ο συνθέτης αρνήθηκε να το παραλάβει. Κανένα άλλο ελληνικό τραγούδι του κινηματογράφου δεν μπόρεσε να το ξεπεράσει σε διεθνή επιτυχία και είναι αυτό με τις περισσότερες διασκευές σε όλο τον κόσμο. Η Μελίνα κέρδισε βραβείο καλύτερου γυναικείου ρόλου στις Κάννες. H δίγλωσση ταινία του Ντασέν είναι ένας ...ύμνος στον Πειραιά της εποχής που περνάει μπροστά από τον φακό. Τα καρνάγια, το λιμάνι, τα καφενεία, τα ρεμπετάδικα, τα πλοία του 5ου στόλου -όλα απεικονίζουν έναν χαρούμενο και εξιδανικευμένο Πειραιά με ανθρώπους που δεν διστάζουν να χορέψουν το περίφημο συρτάκι, κάθε στιγμή! Μια ανεπανάληπτη  διαφήμιση της πόλης (και του Ολυμπιακού, καθώς σε άλλη σκηνή η Μελίνα φοράει τη φανέλα με το νούμερο 4) σε όλο τον κόσμο, που άφησε εποχή.
• Άλλη μια εμβληματική ταινία ήταν η «Στέλα», του Μιχάλη Κακογιάννη, με πρωταγωνιστές τη Μελίνα Μερκούρη ως Στέλα και τον Γιώργο Φούντα ως Μίλτο, σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Γυρίσματα έγιναν στην Καστέλλα και στο Μικρολίμανο. Το φόντο στη σκηνή με την περίφημη φράση «φύγε Στέλλα κρατάω μαχαίρι» με τον Μίλτο να σκοτώνει την Στέλλα επειδή αρνήθηκε να τον παντρευτεί, μοιάζει να είναι στον Πειραιά. Κι όμως, αυτή γυρίστηκε στην Αθήνα, στα Εξάρχεια. Η «Στέλα» κέρδισε Χρυσή Σφαίρα» καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας της Ένωσης Ξένων Ανταποκριτών του Χόλυγουντ και προτάθηκε για Όσκαρ ενδυματολογίας. 
  Δεν ήταν, ωστόσο, μόνο ελληνικές οι ταινίες που έφεραν τον Πειραιά στο κινηματογραφικό προσκήνιο της εποχής.
• Η Σοφία Λόρεν εμφανίστηκε στο Πασαλιμάνι για γυρίσματα της ταινίας «Το παιδί και το Δελφίνι» τον Νοέμβριο του 1956 και έγινε ...συλλαλητήριο, καθώς  όλοι οι Πειραιώτες βγήκαν στους δρόμους για να την δουν από κοντά. Έγινε, κυριολεκτικά, το αδιαχώρητο και η ηθοποιός δυσκολεύτηκε ακόμη και να φτάσει στο σημείο των γυρισμάτων! Οι σκηνές που περιλαμβάνει η ταινία δείχνουν το εμπορικό λιμάνι, το Πασαλιμάνι στο ύψος του νοσοκομείου Μεταξά, τη Λεωφόρο Δευτέρας Μεραρχίας. Τα γυρίσματα έγιναν τελικά βράδυ ή ξημερώματα, γιατί ο κόσμος μονίμως εμπόδιζε τις λήψεις! Ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο είναι αυτό που η Σοφία Λόρεν τραγουδά «Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη» στα ελληνικά, μαζί με τον Τόνι Μαρούδα. Τα γυρίσματα έγιναν στην ταβέρνα «Η Σπηλιά του Παρασκευά», στα Βοτσαλάκια.
• Το 1971 δυο αστέρες της εποχής, ο Jean Paul Belmondo και ο Omar Sharif, ήρθαν στον Πειραιά για γυρίσματα της ταινίας «Οι διαρρήκτες» (Le Casse). Τα αξιοθέατα της πόλης, από την Παγόδα του ΟΛΠ μέχρι την Καστέλλα πέρασαν από την οθόνη, καθώς τα δυο τους αυτοκίνητα (Fiat 124 και Opel Rekord) καταδιώκοντας το ένα το άλλο πέρασαν μέσα από  το την υπόγεια διάβαση του Νέου Φαλήρου, κατέβηκαν σκαλιά και διέσχισαν με ταχύτητα τα σοκάκια -διακόπτοντας ακόμη και μια λειτουργία στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία! Η ταινία σκηνοθετήθηκε από τον Henri Verneuil. Στα διαλείμματα των γυρισμάτων οι πρωταγωνιστές επισκέφθηκαν το  γήπεδο Καραϊσκάκη για να θαυμάσουν τον Ολυμπιακό, ενώ λέγεται ότι απόλαυσαν το ούζο τους σε ένα ταβερνάκι της Δραπετσώνας.
• Η ταινία «Οργισμένοι λόφοι», του 1959 με πρωταγωνιστή τον Ρόμπερτ Μίτσαμ, αφορούσε τις περιπέτειες ενός πολεμικού ανταποκριτή στη διάρκεια της εισβολής των Γερμανών στη χώρα μας. Μέρος από τα γυρίσματα έγινε στην Καστέλλα -όπου υπήρχαν μόνο χωματόδρομοι-και μάλιστα με φόντο το Τουρκολίμανο (Μικρολίμανο). Άλλα έγιναν στην Ακτή Μουτσοπούλου μέχρι το περίφημο Ρολόι του Πασαλιμανιού.
• Κάτι ακόμη που δεν το ξέρουν πολλοί αφορά την ταινία «Zorba the Greek», του 1964, που είναι βασισμένη στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη και σκηνοθέτησε ο Μιχάλης Κακογιάννης. Το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων έγινε στην Κρήτη, ωστόσο υπάρχει μια χαρακτηριστική σκηνή της γνωριμίας των δυο πρωταγωνιστών, του Άντονι Κουίν και του Άλαν Μπέιτς, που γυρίστηκε στον Πειραιά.

Πληροφορίες

• Οι αληθινές ιστορίες των γυναικών που δούλευαν σε οίκους ανοχής της Τρούμπας, ενέπνευσαν πολλά σενάρια για ταινίες.
• «Η Αγνή του λιμανιού» (1952) σε σενάριο-σκηνοθεσία του Γιώργου Τζαβέλλα είχε μουσική του Μάνου Χατζηδάκι -μάλιστα ήταν η μια και μοναδική φορά που ο διάσημος συνθέτης εμφανίστηκε σε ταινία! Γυρίσματα έγιναν στην Τρούμπα και στη Σαλαμίνα. Η αρχική επιλογή πρωταγωνίστριας ήταν η Μελίνα Μερκούρη, αλλά τελικά επιλέχθηκε η Ελένη Χατζηαργύρη.
• Περιμετρικά της Τρούμπας (Ακτή Μιαούλη, Ακτή Ξαβερίου) έγιναν γυρίσματα για την ταινία «Το Κάθαρμα», με τη Μάρω Κοντού και τον Γιώργο Φούντα.